Ít nhất ba nhà máy lọc dầu của Nga đã phải dừng hoạt động hoặc giảm công suất do thua lỗ nặng nề trong bối cảnh bị hạn chế xuất khẩu, giá dầu thô tăng và chi phí vay cao, theo thông tin từ năm nguồn tin trong ngành.

Các nhà máy bị ảnh hưởng bao gồm Tuapse, Ilsky và Novoshakhtinsky, đã tạm ngừng sản xuất hoặc giảm công suất trong những tháng gần đây. Những sự cố này, vốn chưa được công bố trước đây, làm nổi bật những thách thức của ngành lọc dầu Nga. Ngành này đang chịu áp lực từ các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraine, lệnh trừng phạt của phương Tây buộc các nhà máy phải bán nhiên liệu với giá chiết khấu, và lãi suất cao.

Hai nhà máy Ilsky và Novoshakhtinsky không phản hồi các yêu cầu bình luận.

Cuộc khủng hoảng hiện tại đang làm giảm xuất khẩu nhiên liệu, ảnh hưởng đến doanh thu của các công ty và làm giảm nguồn thu ngân sách quốc gia, trong bối cảnh lạm phát cao và sự bất ổn trên thị trường năng lượng, vốn đã bị lo ngại bởi nhu cầu yếu.

Trên toàn cầu, các nhà máy lọc dầu từng đạt lợi nhuận kỷ lục vào năm 2021 và 2022 nhờ nhu cầu du lịch tăng vọt sau đại dịch và hoạt động kinh tế phục hồi. Tuy nhiên, lợi nhuận sau đó đã giảm mạnh do sự xuất hiện của các nhà máy mới lớn trên toàn thế giới và sự tăng trưởng nhu cầu chậm lại, một phần do nỗ lực chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch.

Các nhà máy công nghệ thấp chịu ảnh hưởng nặng nhất

Các nhà máy lọc dầu đơn giản nhất của Nga, không sản xuất các loại nhiên liệu cao cấp, đã bị ảnh hưởng nặng nề nhất, ghi nhận thua lỗ lên đến 10,000 rouble (102 USD) mỗi tấn trong một số tháng của nửa cuối năm 2024, theo thông tin từ hai nguồn tin.

Một số nhà máy phức tạp hơn cũng vận hành với lợi nhuận thấp, trong khi các nhà máy khác đã có thể ghi nhận lợi nhuận tốt hơn khi doanh số nhiên liệu nhẹ tốt, các nguồn tin cho biết.

Nga có 30 nhà máy lọc dầu lớn và vừa, không tính các nhà máy nhỏ, có công suất chế biến 5.5 triệu thùng dầu mỗi ngày, khiến Nga trở thành một trong những nhà xuất khẩu nhiên liệu lớn nhất thế giới.

Nga xuất khẩu khoảng 2 triệu thùng/ngày sản phẩm dầu và tiêu thụ phần còn lại trong nước.

Tập đoàn dầu khí lớn nhất của Nga, Rosneft, đã phải tạm ngừng lọc dầu nhiều lần trong năm nay tại nhà máy Tuapse lớn nhưng có công nghệ tương đối đơn giản ở Biển Đen do biên lợi nhuận yếu, các nguồn tin cho biết.

Rosneft không phản hồi yêu cầu bình luận. Các công ty dầu khí lớn khác của Nga - Surgutneftegaz, Gazpromneft, Lukoil - cũng không phản hồi.

Các nhà máy lọc dầu độc lập nhỏ hơn, như Ilsky và Novoshakhtinsky ở miền Nam Nga, đã hoạt động ở mức chỉ bằng một nửa công suất thiết kế trong vài tháng qua, chế biến khoảng 70,000 và 60,000 thùng/ngày tương ứng, do biên lợi nhuận yếu, theo bốn nguồn tin trong ngành.

Cả ba nhà máy này đều bị tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraine vào đầu năm nay, góp phần vào việc giảm sản lượng, các nguồn tin cho biết thêm.

Các nhà máy lọc dầu độc lập tích lũy nợ nần vì không thể dựa vào sự hỗ trợ từ các tập đoàn mẹ lớn, các nguồn tin cho biết.

Ngân hàng trung ương Nga đã tăng lãi suất từ 19% lên 21% vào tháng trước, mức cao nhất kể từ những năm đầu nhiệm kỳ của Tổng thống Vladimir Putin, đã làm phức tạp thêm tình hình sống sót của nhiều nhà máy, các nguồn tin cho hay.

Một vấn đề khác là giá dầu thô trong nước tăng, đạt mức 50,000 rouble mỗi tấn vào tháng 10, trong khi mức giá tối đa mà các nhà máy lọc dầu độc lập cần để có lãi là 35,000 rouble mỗi tấn, các nguồn tin cho biết.

Giá dầu thô trong nước Nga tăng khi đồng rouble suy yếu so với đồng USD đang tăng giá.

Trong khi đó, giá dầu diesel tại châu Âu đã giảm gần 60% trong tháng 08 so với cùng kỳ năm trước, càng làm giảm thu nhập của các nhà máy lọc dầu.

Một số nhà máy lọc dầu tư nhân nhỏ, bao gồm các nhà máy Novoshakhtinsky và Ilsky, đã tiếp cận chính phủ để xin hỗ trợ như trợ cấp bổ sung, các nguồn tin cho biết.

Bộ Năng lượng Nga từ chối bình luận.

"Chúng tôi dự báo rằng các nhà máy có thể thực sự phải đóng cửa vào đầu năm sau," một trong năm nguồn tin cho biết.