Giữa sự đoàn kết được thể hiện tại thành phố Kazan tại Nga trong tuần vừa rồi, các nhà lãnh đạo Brics vẫn chia rẽ về giá trị của việc phi dollar hóa - một sự khác biệt về địa chính trị có thể trở nên rõ rệt hơn khi khối này mở rộng, các nhà phân tích cho biết.

Vào thời điểm hội nghị thượng đỉnh kết thúc vào thứ Năm, các thành viên ban đầu của khối - Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi - đã chào đón Iran, Ai Cập, Ethiopia và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất với tư cách là thành viên chính thức.

Ngoài ra, 13 nước khác đã được mời tham gia với tư cách là "các quốc gia đối tác", mở rộng hơn nữa dấu ấn của Brics.

Các bên tham gia dường như đã tìm thấy tiếng nói chung về các lĩnh vực như hợp tác về môi trường, cải cách tài chính và giải quyết các xung đột toàn cầu, với sự đề cập của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và người đồng cấp Nga Vladimir Putin.

Tập Cận Bình và Putin đã được nhìn thấy đang có một cuộc thảo luận bên lề vào thứ Năm, kết thúc bằng việc họ bắt tay nhau, khơi dậy sự quan tâm đến nội dung cuộc thảo luận của họ.

Sarang Shidore, giám đốc Chương trình Nam bán cầu tại Viện Quincy về Nghệ thuật quản lý nhà nước có trách nhiệm, cho biết các quốc gia Brics dường như đã đoàn kết về các vấn đề như chủ nghĩa bảo hộ xanh và "sự tê liệt" tại Tổ chức Thương mại Thế giới.

Shidore cho biết đó là "những lời chỉ trích rõ ràng đối với Mỹ" và phản ánh sự phân mảnh của thế giới không chỉ về mặt địa chính trị mà còn dựa trên khí hậu và quá trình chuyển đổi năng lượng.

"Những xu hướng phân mảnh này đang được ghi nhận và ngày càng bị chỉ trích trong một diễn đàn như Brics", Shidore cho biết.

Nhưng sự thống nhất đã không được thực hiện trong đề xuất của Nga về việc tách hệ thống tài chính thế giới khỏi đồng USD.

Shidore cho biết các quốc gia khác có thể không thích sự thống trị của đồng USD trong thương mại quốc tế, nhưng "khi họ xem xét phân tích chi phí-lợi ích của việc xúc tiến nhanh chóng và tạo ra một giải pháp thay thế, thì có đủ loại rào cản, nội bộ, địa chính trị, kỹ thuật và tất nhiên là nỗi sợ bị Mỹ trả đũa".

Moscow đã thúc đẩy một hệ thống thanh toán thay thế cho thương mại quốc tế, được gọi là Cầu nối Brics, để vượt qua một số rào cản tài chính do các lệnh trừng phạt do phương Tây dẫn đầu gây ra sau cuộc xâm lược Ukraine của Nga.

Những rào cản đó bao gồm việc bị cắt khỏi Swift - nền tảng nhắn tin thanh toán quốc tế chính được sử dụng để thanh toán.

Tại Kazan vào thứ năm, Putin cho biết "điều cần thiết là xây dựng các cơ chế tài chính đa phương thay thế và chuỗi cung ứng đáng tin cậy và không bị bất kỳ sự chỉ đạo nào".

Các nhà lãnh đạo Brics đã đi một chặng đường dài theo con đường đó, tuyên bố chung rằng các quốc gia hoan nghênh những cải thiện đối với các khoản thanh toán xuyên biên giới, bao gồm việc sử dụng tiền tệ địa phương trong các giao dịch.

Họ cũng nhất trí xem xét tính khả thi của việc thiết lập một cơ sở hạ tầng lưu ký và thanh toán xuyên biên giới độc lập.

Agathe Demarais, thành viên chính sách cấp cao của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Châu Âu, cho biết ngày càng có nhiều sự quan tâm đến việc sử dụng tiền kỹ thuật số như một công cụ để lách các lệnh trừng phạt tài chính của phương Tây và có thể giảm sự phụ thuộc vào Swift và đồng USD.

"Vì chúng không liên quan đến các cơ chế tài chính của phương Tây, nên các loại tiền kỹ thuật số như vậy dường như miễn nhiễm với các công cụ chính trị kinh tế của phương Tây như các lệnh trừng phạt", bà nói.

Nhưng "khó có thể tưởng tượng" việc áp dụng rộng rãi các công cụ tài chính của Brics vì sự thống trị của đồng USD đã "cố hữu", với đồng tiền này chiếm hơn 80 phần trăm các giao dịch toàn cầu.

"Nhóm Brics bao gồm một nhóm các quốc gia hỗn hợp, có nền kinh tế rất khác nhau và nhiều mục tiêu địa chính trị khác nhau. Thực tế này có thể sẽ ảnh hưởng đến những lời cam kết khoa trương của nhóm về việc tăng cường hội nhập tài chính và tiền tệ”, Demarais nói thêm.

Shidore đồng ý, nói rằng các thành viên Brics không đồng thuận với Nga về ý tưởng này.

“Tôi nghĩ rằng hệ thống toàn diện mà Nga mong muốn, đó là một giao diện thống nhất nơi mọi người bắt đầu thoát khỏi đồng USD và sử dụng nền tảng này, mang tính lý tưởng hóa vào thời điểm này. Phần lớn quan điểm chính trị không đồng thuận với nó trong nội bộ Brics”, ông nói.

“Tôi không chắc rằng ngay cả người Trung Quốc cũng sẽ ủng hộ nó một cách toàn tâm toàn ý, vì họ có một cuộc đối thoại với Mỹ thực sự đang tiến triển, mặc dù có thể là chậm chạp”.

Shidore cho biết các quốc gia đã chia rẽ về việc có nên khẩn trương đưa ra một hệ thống thay thế hay “tiếp tục thử nghiệm trong một thời gian với các loại tiền tệ địa phương ở mức thấp hơn”.

“Nga có thể là quốc gia cấp tiến hơn, nhưng nhìn chung nhóm Brics muốn các thể chế toàn cầu hiện có cởi mở hơn, đại diện hơn, hiệu quả hơn và đó là thông điệp”, ông nói.