Năm 2025 đánh dấu khoảnh khắc bước ngoặt trong tư duy dự trữ quốc gia của Mỹ, khi Quốc hội lần đầu thảo luận nghiêm túc về việc bổ sung Bitcoin – tài sản kỹ thuật số biến động mạnh – vào kho bạc liên bang. Dự luật mang tên BITCOIN Act 2025 đề xuất thành lập Strategic Bitcoin Reserve (SBR), mua tối đa một triệu BTC trong vòng năm năm và giữ không dưới hai thập kỷ. Động thái táo bạo này dựa vào một cơ chế đặc biệt: định giá lại kho vàng của Bộ Tài chính, biến phần chênh lệch kế toán khổng lồ thành ngân sách tài trợ cho chương trình mua Bitcoin.
Lịch sử và tiến trình
Ý tưởng dự trữ Bitcoin của chính phủ Mỹ xuất hiện cuối 2024, khi Thượng nghị sĩ Cynthia Lummis, người vốn nổi tiếng ủng hộ crypto, giới thiệu một dự luật chưa kịp bàn thảo trước khi khóa Quốc hội 118 kết thúc. Tháng 03/2025, Tổng thống Donald Trump – sau khi giành lại ghế Tổng thống với thông điệp biến Mỹ thành “thủ đô crypto” – ký sắc lệnh thành lập SBR và yêu cầu Bộ Tài chính phối hợp các cơ quan liên bang xây dựng khung pháp lý, kỹ thuật. Ba ngày sau, Thượng viện nhận dự thảo S.954 (BITCOIN Act 2025) do bà Lummis bảo trợ; Hạ viện tiếp nhận văn bản đồng hành H.R. 2032 của Dân biểu Nick Begich. Trong nửa đầu năm, hai ủy ban chủ chốt – Ngân hàng Thượng viện và Dịch vụ Tài chính Hạ viện – liên tiếp tổ chức điều trần, đặt dự luật vào “crypto-package” dự kiến bỏ phiếu sau kỳ nghỉ hè. Ngày 31/07, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent phát biểu tại Nhà Trắng rằng “bước tiếp theo là đưa gói thị trường tài sản số, bao gồm SBR, qua Thượng viện trong năm nay”, khẳng định quyết tâm của Chính phủ nhằm thông qua văn bản trước khi khóa 119 khép lại.
Kiến trúc sư
Ngay sau khi sắc lệnh của ông Trump được ký, Bộ Tài chính thành lập Nhóm Công tác Tài sản Số, hoàn thành báo cáo kỹ thuật trong sáu mươi ngày về cơ chế lưu ký lạnh phân tán, chuẩn Proof-of-Reserve và quy trình kiểm toán độc lập cho Bitcoin nhà nước. Điểm nhấn của báo cáo là cam kết “không làm tăng nợ công”; mọi khoản chi phải đến từ nguồn thu có sẵn, đặc biệt là thặng dư do Cục Dự trữ Liên bang (Fed) chuyển về và phần chênh lệch sau khi định giá lại vàng. Bộ trưởng Bessent cùng Thứ trưởng Victoria Hines trực tiếp gặp các thượng nghị sĩ còn dè dặt để thương lượng một phương án mua Bitcoin linh hoạt hơn: trần khối lượng mua gắn biến số giá thị trường, giảm bớt lo ngại chính phủ “ôm” rủi ro quá lớn. Nhờ lộ trình chi tiết, Bộ Tài chính cung cấp cho các nhà lập pháp giải pháp tài chính rõ ràng, đồng thời củng cố lập luận rằng dự thảo luật không đẩy thêm gánh nặng thuế lên người dân.
Cơ chế định giá lại vàng
Kho vàng dự trữ của Mỹ xấp xỉ 8,133 tấn, được ghi sổ kế toán cố định 42.22 USD mỗi ounce từ năm 1973. Khi giá vàng giao ngay quanh 3,200 USD/oz, chênh lệch giữa giá sổ sách và giá thị trường lên tới hơn 870 tỷ USD. Điều 9 của BITCOIN Act yêu cầu Fed nộp lại toàn bộ chứng chỉ vàng cũ, nhận chứng chỉ mới phản ánh giá thị trường, đồng thời chuyển khoản chênh lệch bằng tiền mặt vào Kho bạc trong chín mươi ngày. Không có thỏi vàng nào rời khỏi hầm Fort Knox; thay đổi chỉ nằm ở sổ sách, nhưng giúp Bộ Tài chính thu ngay hàng trăm tỷ USD, đủ trang trải kế hoạch mua Bitcoin trong năm năm, thậm chí còn thặng dư để giảm áp lực phát hành trái phiếu mới. Để hợp pháp hóa, dự luật sửa Điều 5117(b) trong Bộ luật Liên bang, xóa bỏ mệnh giá 42.22 USD/oz, lặp lại tiền lệ năm 1934 khi Tổng thống Roosevelt nâng giá vàng lên 35 USD/oz nhằm tái cấp vốn Quỹ Bình ổn Tỷ giá.
Không rõ có phải tình cờ hay không, ngày 01/08/2025, Fed cũng công bố một nghiên cứu về lịch sử những lần các chính phủ trên thế giới tiến hành định giá lại tài sản dự trữ của mình.
Kế hoạch định giá lại vàng đã được thị trường đồn đoán từ khi ông Trump muốn thành lập quỹ đầu tư quốc gia (Sovereign Wealth Fund) và Bộ Trưởng Tài chính Scott Bessent nói rằng sẽ huy động tài sản quốc gia để tài trợ cho quỹ này. Tuy nhiên, sau đó Bessent đã lên tiếng phủ nhận và ý tưởng này bị quên lãng cho tới nay.
Việc Chính phủ Mỹ “chính thức thừa nhận” giá thị trường cao cho kho vàng giúp củng cố tâm lý giá vàng còn dư địa tăng dài hạn. Vì Bộ Tài chính không bán vàng sau định giá lại, nguồn cung vật chất không thay đổi, nhưng vai trò của vàng trong bảng cân đối quốc gia được nâng tầm. Nhà đầu tư có thể coi hành động này như một “neo niềm tin” rằng vàng vẫn là tài sản phòng thủ tối thượng, từ đó hỗ trợ giá tiếp tục vững chắc, đặc biệt nếu các ngân hàng trung ương khác noi gương tận dụng vàng để cải thiện ngân sách.
Kế hoạch gom một triệu Bitcoin – tương đương khoảng năm phần trăm tổng cung – hứa hẹn tạo cú hích chưa từng có cho thị trường crypto. Ngay cả khi tiến độ mua rải đều năm năm, chỉ riêng việc chấp thuận pháp lý cũng đủ khuyến khích lực cầu đầu cơ “mua trước”. Về dài hạn, sự hiện diện của một “kho bạc Bitcoin” Mỹ sẽ hợp thức hóa Bitcoin như tài sản dự trữ tương tự vàng, mở đường cho các quốc gia khác cân nhắc tích trữ. Tuy nhiên, biến động giá chắc chắn khốc liệt: một chu kỳ tăng nóng ban đầu hoàn toàn có thể nhường chỗ cho điều chỉnh sâu nếu tốc độ mua chậm hơn kỳ vọng hoặc nếu Quốc hội thu hẹp khối lượng.
Hệ lụy vĩ mô
Hoán đổi chứng chỉ vàng khiến Fed phải ghi thêm tài sản, đồng thời ghi nợ tương ứng cho Bộ Tài chính. Khi Kho bạc dùng số tiền đó mua Bitcoin, thanh khoản chảy vào hệ thống ngân hàng, gia tăng dự trữ chịu lãi suất; nếu Fed không trung hòa, áp lực lạm phát có thể nhen nhóm. Ngoài ra, lợi nhuận Fed chuyển về Kho bạc những năm tới sẽ giảm do phải trả lãi dự trữ cao hơn, làm suy giảm nguồn ngân sách quen thuộc. Chất lượng danh mục dự trữ quốc gia cũng thay đổi: vàng vốn ổn định, trong khi Bitcoin từng nhiều lần mất 70–80 % giá trị. Những người ủng hộ coi đây là khoản đặt cược tất yếu vào công nghệ và kỳ vọng Bitcoin tăng giá mạnh trong hai thập kỷ, đủ trả nợ và thậm chí sinh lời. Phe phản đối lo ngại chính phủ “cân” quá nhiều rủi ro thị trường, chuyển của cải vào tay giới đầu cơ khi mua ở mức giá cao.
Song song nguy cơ thị trường là nguy cơ thể chế: một động thái buộc Fed “monetize” vàng phần nào xâm phạm truyền thống độc lập của ngân hàng trung ương, gây tranh luận tương tự cuộc rút quỹ dự phòng Fed năm 2015. Kinh nghiệm các nước như Ý hay Liban cho thấy tái định giá vàng là giải pháp “một lần”, không thể thay thế cải cách tài khóa căn bản.
BITCOIN Act 2025 là phép thử táo bạo, gắn di sản vàng với kỳ vọng “vàng số” trong cùng bảng cân đối ngân khố Mỹ. Nếu được thông qua, chính phủ Mỹ sẽ sở hữu cả hai tài sản trú ẩn, đồng thời gửi tín hiệu mạnh mẽ tới trật tự tài chính toàn cầu. Giá vàng có thêm động lực bền vững; Bitcoin nhận lực cầu khổng lồ và sự công nhận cấp nhà nước. Đổi lại, kinh tế Mỹ phải chấp nhận rủi ro biến động giá crypto, áp lực lạm phát tiềm ẩn và câu hỏi về tính độc lập của Fed. Quốc hội vì thế sẽ cân đong lợi ích địa chính trị, cơ hội giảm nợ và ổn định vĩ mô trước khi quyết định gật hay lắc. Dù kết quả ra sao, chỉ riêng quá trình tranh luận cũng đã thay đổi cách thế giới hình dung về kho bạc của một siêu cường – nơi vàng và Bitcoin có thể song hành như hai trụ cột của an ninh tài chính thế kỷ 21.
