Trong báo cáo Asia Insights tháng 03 của HSBC Asset Management, đơn vị này đánh giá Việt Nam là nền kinh tế cận biên mới nổi đáng chú ý tại châu Á, với nhiều ưu điểm. Sau đây sẽ là những nội dung cơ bản của báo cáo và bình luận của Cap Finance.
Hưởng lợi từ xáo trộn chuỗi cung ứng
Việt Nam được hưởng lợi nhiều sau khi những gián đoạn địa chính trị và sự trỗi dậy của chủ nghĩa bảo hộ làm xáo trộn chuỗi cung ứng toàn cầu. Các công ty đa quốc gia thực hiện chiến lược “Trung Quốc + 1” nhằm phân tán rủi ro từ việc phụ thuộc vào hoạt động sản xuất tại Trung Quốc. Với đặc điểm chính trị ổn định, chính sách đầu tư thân thiện và nhiều ưu điểm sẵn có, Việt Nam trở thành lựa chọn lý tưởng.
Vị trí địa lý
Vị trí của Việt Nam nằm tại Đông Nam Á, gần kề các thị trường lớn như Trung Quốc, Nhật Bản và các quốc gia Đông Nam Á, lại có đường bờ biển dài, nằm ngay cạnh các tuyến hàng hải Á-Âu quan trọng, tạo điều kiện cho các dòng chảy thương mại diễn ra một cách thuận lợi.
Trong thời gian gần đây, chính phủ Việt Nam đã đầu tư tích cực vào cơ sở hạ tầng để tháo gỡ các nút thắt cổ chai trong vận tải hàng hóa, nhằm cải thiện tốc độ thương mại.
Cap Finance bình luận:
Chúng tôi vẫn cho rằng, vấn đề vị trí địa lý của Việt Nam đã được đánh giá quá cao so với các nước khác trong khu vực. Điều kiện địa lý thuận lợi, đòi hỏi mạng lưới hạ tầng vận tải phức tạp để tận dụng yếu tố vị trí đó. Chúng tôi cho rằng, định hướng phát triển cơ sở hạ tầng hiện nay của chính phủ là đúng đắn. Dù hơi muộn, nhưng vẫn còn hơn không. Quá trình phát triển cơ sở hạ tầng cũng tạo cơ hội cho một số nhóm ngành.
Lợi thế nhân khẩu học
Với dân số hơn 100 triệu người, Việt Nam được hưởng lợi từ lực lượng lao động trẻ và ngày càng có tay nghề cao, gần 53 triệu lao động. Mỗi năm, có khoảng 1 triệu lao động mới gia nhập thị trường lao động. Đáng chú ý, 28% lực lượng lao động này có chứng chỉ đào tạo chính thức.
Để duy trì và tăng cường lợi thế này, vào cuối năm 2024, chính phủ Việt Nam đã phê duyệt các chiến lược nhằm thúc đẩy giáo dục, đào tạo và đào tạo nghề vào năm 2030. Tầm nhìn này mở rộng đến năm 2045 và có kế hoạch hợp tác với nhiều tổ chức quốc tế để nâng cao năng lực cạnh tranh của lực lượng lao động cho một thế giới ngày càng tự động hóa.
Cap Finance bình luận:
Với xu hướng tự động hóa, đặc biệt là khả năng tự động hóa cao độ của Trung Quốc, lao động trẻ và rẻ không còn quá nhiều lợi thế cạnh tranh. Theo đuổi tự động hóa, lao động trình độ cao không còn chỉ là lựa chọn mà là điều bắt buộc phải thực hiện nếu Việt Nam muốn vươn lên trong chuỗi cung ứng. Lao động trẻ và rẻ chỉ là cầu nối trong giai đoạn đầu.
Nâng cấp công nghệ
Việt Nam đang có được chỗ đứng vững chắc trong các ngành công nghiệp tiên tiến như linh kiện bán dẫn và các lĩnh vực liên quan bao gồm trí tuệ nhân tạo.
Các công ty công nghệ hàng đầu như Samsung, LG, Apple và Google đã thành lập các cơ sở sản xuất tại Việt Nam. Các công ty bán dẫn toàn cầu ngày càng để mắt đến Việt Nam như một giải pháp thay thế cạnh tranh cho các trung tâm sản xuất trong khu vực như Malaysia.
Điều này phù hợp với chiến lược quốc gia của chính phủ nhằm biến Việt Nam thành trung tâm nghiên cứu và phát triển AI của ASEAN vào năm 2030 và được phản ánh trong việc đất nước này leo lên bảng xếp hạng chỉ số đổi mới toàn cầu.
Để hỗ trợ tham vọng này, chính phủ Việt Nam đã ưu tiên chuyển đổi số trên toàn nền kinh tế, khuyến khích áp dụng các công nghệ Công nghiệp 4.0 như tự động hóa, trí tuệ nhân tạo và chuỗi khối. Các ưu đãi đang được đưa ra dưới hình thức giảm thuế doanh nghiệp và các khu công nghiệp dành riêng cho các công ty công nghệ cao.
Cap Finance bình luận:
Bất chấp việc càng ngày càng nhiều hãng công nghệ thế giới mở nhà máy và sản xuất tại Việt Nam. Chúng tôi vẫn thấy rằng, người lao động Việt Nam không được hưởng lợi nhiều từ khả năng công nghệ của các hãng này. Phần lớn người lao động Việt Nam vẫn chỉ tham gia trong các công đoạn gia công, hàm lượng công nghệ thấp.
Vấn đề này chúng tôi cho rằng cần có sự can thiệp của chính phủ, đưa ra các điều kiện về đào tạo, chuyển giao công nghệ trong quá trình đàm phán đầu tư. Quan trọng hơn là các cơ chế đảm bảo thực hiện sau đầu tư.
Mặt khác, dù đầu tư vào AI, blockchain là một chiến lược tham vọng, mang tính thời đại, nhưng chúng tôi cho rằng đầu tư vào hoạt động sản xuất vật lý sẽ có ý nghĩa lâu dài hơn.
Duy trì quỹ đạo tăng trưởng
Hiện tại, lực lượng lao động giá rẻ của Việt Nam không có năng suất lao động cao. Trong khi sản xuất và thương mại tăng trưởng theo cấp số nhân, giá trị gia tăng tại địa phương vẫn ở mức thấp.
Đầu tư của chính phủ vào việc nâng cao kỹ năng cho lực lượng lao động có thể được nhìn thấy thông qua việc năng suất lao động được cải thiện đều đặn. Tuy nhiên, trong bối cảnh các nước láng giềng châu Á, cần có nhiều tiến bộ hơn nữa để nắm bắt được giá trị lớn hơn tại địa phương, hỗ trợ các cơ hội cho lực lượng lao động có kỹ năng cao hơn và bảo vệ đất nước khỏi các địa điểm cạnh tranh trong chuỗi cung ứng.
Cap Finance bình luận:
Tự động hóa sẽ là con đường hiệu quả để cải thiện (thần tốc và lâu dài) vấn đề năng suất của toàn nền kinh tế mà không chịu phụ thuộc vào vấn đề thu nhập. Tất nhiên, trình độ của người lao động vẫn là nền tảng cốt lõi của hoạt động sản xuất, nhưng tự động hóa sẽ là nguồn sức mạnh chính, người lao động trình độ cao nắm vai trò điều hành tầng cao.
Biến tăng trưởng kinh tế thành tăng trưởng thu nhập
Việt Nam tiếp tục duy trì đà tăng trưởng mạnh mẽ, với GDP tăng hơn 6% vào năm 2024, sau mức 5% năm 2023 và hơn 8% năm 2022. Nhu cầu toàn cầu vững chắc cùng sự phục hồi của tiêu dùng nội địa giúp Việt Nam được dự báo sẽ vượt qua các nước ASEAN khác vào năm tới. Nền kinh tế Việt Nam duy trì trạng thái cân bằng với thặng dư tài khoản vãng lai và thương mại, cùng tỷ lệ nợ/GDP ở mức 34%—thấp hơn nhiều nước trong khu vực.
Tăng trưởng thu nhập mạnh mẽ đang củng cố sức hấp dẫn của Việt Nam đối với các nhà đầu tư. Thu nhập trên tất cả các lĩnh vực tăng gần 20% trong quý 4 năm 2024, đóng góp vào mức tăng trưởng chung 13% trong năm. Xu hướng này được hỗ trợ bởi sự hồi phục sản xuất và chính sách lãi suất thấp, giúp mở rộng biên lợi nhuận doanh nghiệp và thúc đẩy tín dụng tiêu dùng. Theo dự báo, thu nhập sẽ tăng 21,4% trong năm 2025 và hơn 30% vào năm 2026.
Dù cổ phiếu Việt Nam có mức định giá cao hơn các thị trường biên giới khác, với PE 16 lần so với 11 lần của MSCI Frontier Markets, mức này vẫn hợp lý nhờ triển vọng tăng trưởng vượt trội. Tuy nhiên, đầu tư trực tiếp vào Việt Nam có thể gặp thách thức, do đó, phân bổ qua thị trường biên giới là cách tiếp cận phù hợp. Việt Nam hiện chiếm khoảng 25% MSCI Frontier Markets và có tiềm năng nâng hạng lên thị trường mới nổi, điều này có thể thu hút dòng vốn lớn, tạo thêm cơ hội đầu tư và giúp đa dạng hóa danh mục cổ phiếu một cách hiệu quả.
